PARTY START’S OVER – Μαρία Μαραγκού

Η έκθεση της Λυδίας Δαμπασίνα θίγει ζητήματα σημερινά και υποδηλώνει μια σαφή καλλιτεχνική θέση ως προς τον τρόπο που διαχειρίζεται το χώρο της.

Παρουσιάστηκε αρχικά στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης της Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια στο «Αλέξ. Μυλωνάς» της Αθήνας, χώρο που ανήκει στο Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Τα έργα, όπως τουλάχιστον τα είδαμε στην Αθήνα, είναι μια σειρά από φωτογραφίες με κύριο θέμα το τραπέζι. Τι σημαίνει το τραπέζι; Εννοιολογικά παραπέμπει στην εστία, την οικογένεια, την παρέα, την τροφή με όλες τις ερμηνείες που της αναλογούν.

Αδειο φόντο

Το τραπέζι διαθέτει μία επιπλέον ιδιότητα στον τρόπο που το βλέπει και το φωτογραφίζει η καλλιτέχνις. Διαθέτει άδειο φόντο πίσω του, λερωμένο λευκό (ένας μη διακοσμημένος, ας πούμε, τοίχος σπιτιού) και ελάχιστα αντικείμενα επάνω του, ισχυροποιημένα από την έντονη σημασία τους. Τέλος, υπάρχει μία λεζάντα-φράση, επιλογή από κείμενα δημοσιευμένα στον Τύπο. Τα λίγα πρόσωπα που ενίοτε κάθονται πίσω από το τραπέζι, σε στάση μετωπική, ο θεατής τα αντιλαμβάνεται και τα διαβάζει ως αντικείμενα.

Οπως καταλαβαίνετε, το λιτό αυτό σκηνικό προδιαθέτει για μια πένθιμη αφήγηση, δίχως να υπάρχει κάτι το αφηγηματικό, η οποία έχει να κάνει με τη στάση των σωμάτων και των αντικειμένων, τον άδειο χώρο και τη χρωματική επιλογή.
Βορειοευρωπαΐκής αυστηρότητας και μεσογειακού ηλεγμένου πάθους, το έργο της Λυδίας Δαμπασίνα τονίζει τη σημερινή κατάσταση.

Ο προσεκτικός θεατής των γεγονότων (όχι ακριβώς ο τηλεθεατής) που διαβάζει εφημερίδα, βλέπει εκθέσεις και θέατρο, ακούει μουσική και κυρίως έχει παρατηρητικότητα, γνωρίζει ή έστω ψυχανεμίζεται ότι πολιτικό δεν είναι αυτό που λένε οι πολιτικοί ή οι αυλικοί τους, δεν είναι οι «κοτσάνες» που ακούγονται από μια Αριστερά σε ύπνωση, αλλά η κατάθεση των καλλιτεχνών. Απλώς, οι διαχειριστές της γνώμης του μεγάλου κοινού, μη έχοντας και την καλύτερη σχέση με την τέχνη, σπάνια το προβάλλουν σε σχέση με τη σημασία της κατάθεσης.

Γράφει στο συνοπτικό κειμενάκι του καταλόγου της έκθεσης η Λυδία Δαμπασίνα: «Πιστέψαμε όλοι στο όνειρο, ότι είμαστε μέρος μιας αιώνιας άνθισης. Η οικονομική κρίση είναι η βασική ιστορία της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα».

Μπορεί ο καλλιτέχνης σήμερα να δουλέψει και να εκφραστεί, έχοντας αφήσει πίσω του εκείνα τα φοβερά μότο της παγκοσμιοποίησης, γνωρίζοντας πλέον ότι επρόκειτο για προτροπές σε μια παγκόσμια φτωχοποίηση, με πρώτο θύμα στην Ευρώπη των μεγάλων επαναστάσεων και διεκδικήσεων, του Διαφωτισμού και της σκέψης την Ελλάδα; Οχι, βέβαια. Η τέχνη, έτσι και αλλιώς, ήταν και παραμένει από τη φύση της πολιτική, άσχετα από το όποιο μανιφέστο προβάλλει, δεδομένου ότι έχει καταγωγή και προορισμό την ελευθερία.

Φτώχεια

Η Λ.Δ. αρχίζει αυτή τη δουλειά «Party ‘s over» (Το πάρτι τελείωσε) με το επίσημο ξεκίνημα της οικονομικής κρίσης, το 2008, όταν γνωστοποιείται η υπόθεση της Lehman Brothers. Η ελπίδα ότι οι κυβερνήσεις θα υιοθετούσαν μια νέα οικονομική πολιτική δίχως το διευθυντήριο της χρηματαγοράς, καταρρέει σύντομα. Θέλω να μεταφέρω, ακριβώς, ένα απόσπασμα από το κείμενό της:

«Η κατάσταση στην Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια είναι αξιοθρήνητη, όχι μόνο λόγω της οικονομικής κρίσης, αλλά κυρίως λόγω της χειμαρρώδους διαφθοράς που έχει κατακλύσει ολόκληρη την κοινωνία. Τρία χρόνια αργότερα, με την οικονομική κρίση να παίρνει ειδικά στην Ελλάδα δραματικές διαστάσεις, η δουλειά μου ολοκληρώθηκε με τον τίτλο Starts over (Το γλέντι ξαναρχίζει). Η αύξηση των ανισοτήτων παίρνει γεωμετρικές διαστάσεις. Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης έπαιξαν έναν αισχρό ρόλο στον κατήφορο που πήρε η χώρα και συνεχίζουν χωρίς κανένα περιορισμό της ανεξέλεγκτης ισχύος τους να εκδίδουν μονομερώς διαταγές και να θέτουν σε κίνδυνο την ίδια τη δημοκρατία της Ευρώπης».

Το κείμενο δεν θα το αναφέραμε αν δεν είχε τόση σχέση με το ίδιο το έργο, το οποίο σιωπηλά εκφράζει τη θέση του.
Βέβαια, δύναται να εκφράσει θέση, εξαιτίας της ποιότητας, της δύναμης και του πλαισίου στο οποίο λειτουργεί. Ενα σύγχρονο έργο, με ερωτήματα και απαντήσεις, ένα κεφάλαιο στη ζωή ενός ανθρώπου που ακουμπά στη λογοτεχνία εικονοποιώντας έννοιες και στην καθημερινότητα που αφηγείται μέσω της παρατήρησης, λιτά και πυκνά, οργανώνοντας ένα αισθητικό γεγονός.

Με έναν τρόπο και δίχως να διαθέτει τη σκληρότητα του έργου-μανιφέστο, η Λυδία Δαμπασίνα κάνει πολιτική τέχνη μέσα από τους δρόμους μιας σύγχρονης εννοιολογίας.