Museum of Contemporary Art, Thessaloniki
2023 – 24 “Vanitas. Ιστορίες από το επέκεινα ”
Curated by Yannis Bolis
A group show
© Lydia Dambassina, Untitled, 2022, plywood, acrylic, iron, human skull model, wheat, 135 x 120 x 32,5 cm
photo Manolis Baboussis
Η νεκροκεφαλή, σύμβολο αρχετυπικό και μυστικιστικό, παγανιστικό και χριστιανικό, και οι… εκδοχές 56 σύγχρονων εικαστικών γύρω από τη ματαιότητα, τη ματαιοδοξία και τον ίδιο το θάνατο ως πέρασμα πρωταγωνιστούν στη νέα έκθεση-παραγωγή του MOMus-Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη, με τίτλο «Vanitas. Ιστορίες από το επέκεινα» που θα παρουσιαστεί από τις 30 Νοεμβρίου 2023 έως τις 03 Μαρτίου 2024 (εγκαίνια: Πέμπτη 30 Νοεμβρίου 2023, 20:00).
Η έκθεση θέτει το πιο σημαντικό για τη δημιουργία νοήματος και συνείδησης υπαρξιακό ερώτημα της ζωής με σύγχρονους εικαστικούς και πολιτισμικούς όρους. Περισσότερα από εξήντα έργα μας καλούν να αναστοχαστούμε πάνω στο κατεξοχήν υπαρξιακό ζήτημα, το οποίο εξακολουθεί να παραμένει ιδιαιτέρως δημοφιλές στη σύγχρονη τέχνη. Στα έργα της έκθεσης, συμβολικά στοιχεία συνδυάζονται με τις εικαστικές αξίες, το δραματικό και μακάβριο περιεχόμενο με το χιούμορ, η σκληρότητα με την ευαισθησία, η σκοτεινή δραματική ατμόσφαιρα με μια περισσότερο φωτεινή, ποπ αντίληψη και εικονογραφία, η κριτική ματιά με την ανατρεπτική διάθεση και τις αναφορές στην ιστορία της τέχνης και στη σύγχρονη πραγματικότητα. Οι εικαστικές συνθέσεις είναι ανοιχτές σε πολλαπλές ερμηνείες και αναγνώσεις και εξαιρετικά ποικίλες ως προς το ύφος, την τεχνοτροπία και τη διαφορετική αισθητική που προκρίνουν.
Η νεκροκεφαλή δεν εντοπίζεται μόνο στην ευρωπαϊκή τέχνη αλλά και στην τέχνη διάφορων πολιτισμών, ως εικονοποίηση του κύκλου της ζωής και του θανάτου, του πρόσκαιρου των επίγειων ηδονών και απολαύσεων, της μελαγχολίας και της μετάνοιας, του αρχέγονου φόβου μιας αναπόδραστης μοίρας και μιας επερχόμενης τελικής κρίσης. Άλλοτε πάλι, η νεκροκεφαλή έρχεται να οπτικοποιήσει την ισχύ και την επιβολή, τη βία και τον τρόμο, αλλά και την κατάδυση και την περιπλάνηση σε σκοτεινές και αχαρτογράφητες περιοχές του άγνωστου και του μεταφυσικού. Ταυτόχρονα, στον σύγχρονο κόσμο, αναδύεται και επιβάλλεται ως ισχυρό οπτικό σύμβολο, αποφορτισμένο και αποκαθαρμένο, τις περισσότερες φορές, από τις αλληγορικές προεκτάσεις, τις ηθικές νοηματοδοτήσεις, τις θρησκευτικές παραμέτρους και τη συναισθηματική του δύναμη – ελκυστική, επιδραστική και ανώδυνη εικόνα που εμφανίζεται από τον κόσμο της μόδας, της διακόσμησης και της διαφήμισης μέχρι την ποπ και την κουλτούρα των νέων.
Στην έκθεση «Vanitas. Ιστορίες από το επέκεινα» παρουσιάζονται επίσης έργα του Ivan Kliun από το MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, σχέδια και χαρακτικά των Moritz Retzsch, GustavKlucis και FransMasereel, καθώς και μια χαλκογραφία του «Νησιού των Νεκρών» του Arnold Böcklin, βασισμένη στην τρίτη παραλλαγή του πίνακα από τον καλλιτέχνη και τυπωμένη στη Μόσχα τη δεκαετία του 1880.
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Γιώργος Αλεξανδρίδης, Nikita Alexeev, Άγγελος Αντωνόπουλος, Αννίτα Αργυροηλιοπούλου, Φώτης Βαζάκας (Dreamfacta), Βασίλης Βασιλακάκης, John Vassos, Χρήστος Βενέτης, Μπάμπης Βενετόπουλος, Ανδρέας Βούσουρας, Τάκης Γερμενής, Νίκος Γιαβρόπουλος, Λυδία Δαμπασίνα, Χαράλαμπος Δερμάτης, Μάρθα Δημητροπούλου, Ράνια Εμμανουηλίδου, Στέφανος Επιτρόπου, Μάριον Ιγγλέση, Αντιγόνη Καββαθά, Νικομάχη Καρακωστάνογλου, Δημήτρης Καρλαφτόπουλος, Άρης Κατσιλάκης, Βίκτωρ Κοέν, Δέσποινα Κωνσταντίνου, Νίκος Λαγός, Αριστείδης Λάππας, Ivan Lounguine, Αλέξανδρος Μαγκανιώτης, Δήμητρα Μαρούδα, Πάνος Ματθαίου, Δημήτρης Μεράντζας, Χριστίνα Μήτρεντσε, Κατερίνα Μόσχου, Μανώλης Μπαμπούσης, Μάνια Μπενίση, Εμμανουήλ Μπιτσάκης, Φανή Μπουντούρογλου, Άλκης Μπούτλης, Ελένη Μυλωνά, Φανούρης Μωραΐτης (Νουράκο), Νίκος Παπαδημητρίου, Αντώνης Παπαδόπουλος, Γιούλα Παπαδοπούλου, Ηλίας Παπαηλιάκης, Νατάσσα Πουλαντζά, Ιφιγένεια Σδούκου, Μίλτος Σκούρας, Δημήτρης Τάταρης, Νίκος Τρανός, Γιώργος Τσεριώνης, Κώστας Τσώλης, Παντελής Χανδρής, Κώστας Χριστόπουλος, Διονύσης Χριστοφιλογιάννης, Έλλη Χρυσίδου, Λία Ψωμά, Ira Waldron
Επιμέλεια
Γιάννης Μπόλης, Ιστορικός της τέχνης, Επιμελητής MOMus